• Tweet

Jaśmin w mundurze. System zarządzania walką i łączności firmy Teldat w Siłach Zbrojnych RP

     Skuteczność użycia wojsk w dużej mierze uzależniona jest od pionu dowodzenia. Z kolei rozwój technologii pozwolił na znaczne zmiany w stosowanych środkach dowodzenia i wyposażeniu dowódców oraz sztabów w zautomatyzowane systemy wsparcia. Trochę w cieniu trwającej od lat dyskusji o wymaganiach, procedowaniu czy samej potrzebie wdrożenia taktycznego systemu zarządzania walką (BMS - Battlefield Management System) jest informacja, że Siły Zbrojne RP wyposażone już zostały w uniwersalny HMS C3IS Jaśmin – Wielodomenowy Zautomatyzowany System Zarządzania Walką Poziomu Operacyjnego/Taktycznego. W praktyce produkt bydgoskiej spółki Teldat wprowadził dowództwa Centrum Komponentu Lądowego, dywizji, brygad i pułków w świat zautomatyzowanych systemów wsparcia dowodzenia, który niepodważalnie jest ważną częścią przy budowie wielodomenowego sieciocentrycznego pola walki.

 Na początku XXI wieku w Siłach Zbrojnych RP wymuszono rozwój polskich wojskowych zdolności teleinformatycznych, aby wojska mogły efektywnie działać w ramach sojuszniczych zasobów sieciowych (NNEC - NATO Network Enabled Capability). Za potrzebami przyszły także i kompetencje polskiego przemysłu. W 1997 roku powstała spółka Teldat, która w dużej mierze w swojej działalności skupiła się właśnie na obszarze wojskowej informatyki i łączności. Aktywność badawczo-rozwojową i produkcyjną zapoczątkowały tam systemy łączności pokładowej, ale bardzo szybko i na lata wyróżnikiem firmy stały się zintegrowane węzły teleinformatyczne, początkowo w wersji stacjonarnej, a od początku XXI wieku w zdecydowanie bardziej mobilnych: kontenerowej i przenośnej. Również na ten okres datować można początek budowy marki Jaśmin, która po kilku latach przybrała dojrzałą formę jako Sieciocentryczna Platforma Teleinformatyczna Jaśmin, rozbudowywana o tworzone i dodawane do niej kolejne komponenty przeznaczone dla wszystkich poziomów dowodzenia i działania wojsk. Przez lata w bydgoskiej spółce Teldat udało się stworzyć potencjał kadrowy i infrastrukturalny, zdolny do projektowania, prototypowania, badania i seryjnej produkcji wyrobów, a w końcu i zabezpieczenia całego cyklu życia użytkowanych rozwiązań, wszak obszar systemów teleinformatycznych wymaga ciągłego monitorowania i rozwoju.

 Obecność samego Jaśmina jako zautomatyzowanego systemu wsparcia dowodzenia w polskim wojsku można datować na 2010 rok. Wówczas to podpisano umowę na dostawę aparatowni Zintegrowanych Węzłów Teleinformatycznych KTSAwp Jaśmin, ale wraz z 20 licencjami serwerowymi i 60 klienckimi. Te trafiły do struktur dowodzenia 12. Dywizji Zmechanizowanej oraz 12. i 17. Brygady Zmechanizowanej. Z racji tego, że mowa o użytkowniku często szkolącym się z sojusznikami, bardzo szybko zebrano odpowiednie doświadczenia. Po latach wykorzystywania, jako podstawową „wadę” systemu wojsko wskazało… za małą liczbę dostępnych licencji. Na szczęście po kilku latach diametralnie to zmieniono na korzyść wojska. Stało się tak niejako przy okazji umowy na wozy dowodzenia osadzone na podwoziach Rosomaków, początkowo zakupionych na potrzeby systemu dowodzenia Wielonarodowej Dywizji Północny-Wschód, a następnie w kompletacji narodowej także dla poszczególnych dywizji ogólnowojskowych.

 Nabyty sprzęt reprezentuje głównie standard Systemu Wspomagania Dowodzenia C3IS (Command, Control, Communications and Information) Jaśmin w ukompletowaniu HMS C3IS Jaśmin. Po podpisaniu wspomnianej nowej umowy z resortem obrony, od 2018 roku z nieograniczoną już licencją na jego wykorzystanie w kraju i zagranicą, wojsko może użytkować Jaśmina na dowolnej liczbie stanowisk operatorskich, ale także użyczać go siłom sojuszniczym czy administracji państwowej w sytuacjach kryzysowych. Dodatkowo, w dużej mierze na zasadzie donacji ze strony Teldat, utworzono kilkanaście laboratoriów szkolno-treningowych ulokowanych głównie w ośrodkach dydaktycznych (Centrum Wsparcia Systemów Dowodzenia, Akademii Sztuki Wojennej, Wojskowej Akademii Technicznej, Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki), gdzie w części z nich zastosowanie znalazł również w liczbie kilkuset licencji BMS C3IS Jaśmin - Zautomatyzowany System Zarządzania Walką Batalionu, Kompanii, Plutonu i Drużyny. Warto dodać, co także wie niewiele osób, że to właśnie bydgoska spółka odpowiada za stworzenie przed laty Systemu Alarmowania Resortu Obrony Narodowej (SARON), który jest od 2004 roku z powodzeniem wykorzystywany w ważnych agendach rządowych, jednostkach oraz instytucjach im podległych, w tym w resorcie obrony narodowej, zwłaszcza w zakresie wyjątkowo specjalistycznej (automatycznej) wymiany informacji (także między służbami dyżurnymi), w tym: grupowego (instytucjonalnego oraz osobowego) powiadamiania i alarmowania (np. o aktualnych zagrożeniach) oraz raportowania o podejmowanych działaniach.

  Rozwiązania platformy Jaśmin wykorzystywane są w jednostkach Sił Zbrojnych RP rozlokowanych w kilkudziesięciu garnizonach na terenie kraju. Spinają one teleinformatycznie różne rodzaje sił zbrojnych, rodzaje wojsk, dywizje, brygady i pułki. Przede wszystkim trafiły do batalionów dowodzenia zapewniających dowództwom szczebla operacyjnego (np. Centrum Operacji Lądowych), związku taktycznego czy pułku stworzenie odpowiednich warunków organizacyjno-technicznych dla funkcjonowania systemu dowodzenia i łączności w dwukierunkowych relacjach z przełożonym i podwładnymi. To batalion dowodzenia rozwija stanowiska dowodzenia (zasadnicze i zapasowe), i to w jego strukturze znajdują się również pododdziały wyposażone w elementy systemu Jaśmin. Obecnie wykorzystuje się ponad 160 zestawów Zintegrowanych Węzłów Teleinformatycznych Jaśmin w wersji kontenerowej/przenośnej i blisko 40 zestawów najnowszej generacji Węzłów Teleinformatycznych (WTi) również w wersjach kontenerowej i przenośnej. Na zestawy te w sumie składa się już kilkanaście tysięcy komponentów sprzętowych i programowych. Niezależnie od odmiany aparatowni, czy to kontenerowej czy przenośnej, sprzętu zunifikowanego i spójnego programowo.

  Operacyjnie Jaśmin wykorzystywany był lub jest w zdecydowanej większości misji i operacji prowadzonych przez żołnierza polskiego poza granicami naszego kraju, gdzie wymienić tutaj można tylko: Afganistan, Łotwę, Rumunię, Kongo, Czad, Republikę Środkowoafrykańską, Liban, Irak czy Kosowo. System stosuje się powszechnie w ćwiczeniach NATO i z krajami partnerskimi, cyklicznie uczestniczy także w próbach porównawczych, w tym z obszaru interoperacyjności prowadzonych przez różne ośrodki krajowe i zagraniczne (np. w ramach NATO CWID/CWIX oraz COMBINED ENDEAVOR). Eksploatacja w linii oraz prowadzone badania oczywiście wpływają pozytywnie na rozwój każdego systemu teleinformatycznego, tak jest także z Jaśminem. Upowszechnienie systemu, duża liczba jego administratorów w wojsku, pozwoliła również na stworzenie systemu szkoleniowego pod ich przyszłych użytkowników. Dziś w dużej mierze to mundurowi szkolą mundurowych w ramach odpowiednio przygotowanych i prowadzonych kursów na różnym poziomie zaawansowania.

Jaśmin do wsparcia dowodzenia

  W Siłach Zbrojnych RP przede wszystkim wykorzystuje się Zautomatyzowany System Zarządzania Walką Poziomu Operacyjnego/Taktycznego HMS C3IS Jaśmin. Umożliwia on dowódcom i sztabom oczywiście tworzenie samych rozkazów, ale także zarządzanie różnorakimi danymi operacyjnymi i logistycznymi, zestawieniami oraz określa położenie wojsk własnych w czasie zbliżonym do rzeczywistego. Efektywność systemu w środowisku sojuszniczym i narodowym zapewniają ustandaryzowane przez NATO protokoły komunikacji i rozwiązania techniczne. Jaśmin umożliwia tworzenie zasobów informacji zindywidualizowanych do potrzeb konkretnego odbiorcy na stanowisku funkcyjnym. Ocenia się, że dzięki automatyzacji skrócony czas obiegu informacji pozwala zdecydowanie szybciej (2-3 krotnie) wypracować w sztabach meldunek dobowy, meldunek logistyczny czy rozkaz bojowy. Tego rodzaju rozwiązania we współczesnych działaniach stanowią podstawą do uzyskania przewagi informacyjnej nad przeciwnikiem, rozbudowę świadomości sytuacyjnej (np. poprzez tworzenie Połączonego Obrazu Sytuacji Operacyjnej), tym samym wysokiej efektywności i skuteczności w działaniu. Obecnie wykorzystywany w Wojsku Polskim system HMS C3IS Jaśmin doprowadzony został do jednolitego i zmodyfikowanego oprogramowania, co wynika również z kilku lat jego eksploatacji w jednostkach i zyskanych tą drogą doświadczeń, a także oczekiwań ze strony użytkownika.

  HMS C3IS Jaśmin występuje zasadniczo w dwóch wersjach: punktu dystrybucji danych PDD (zapewniając szeroki wachlarz specjalistycznych usług serwerowych) oraz wersji klienckiej WK (dedykowanej aplikacji klienckiej). Operator systemu, w zależności od wersji, dysponuje komputerowym stanowiskiem pracy lub terminalem taktycznym. Z pojedynczego PDD może korzystać wiele WK, co obecnie jest w Wojsku Polskim powszechnie i swobodnie praktykowane. HMS C3IS Jaśmin zawiera większość głównych funkcjonalności, dedykowanych usług, oprogramowań i systemów wchodzących w skład platformy Jaśmin (Wielodomenowego Systemu Systemów Zarządzania Walką i Łączności), także tych stosowanych w taktycznym BMS (szacunkowo 80% jego funkcjonalności). Stąd wiele opinii o jego uniwersalności i możliwości skutecznego zastosowania także na niższych poziomach wojskowej drabiny dowodzenia.

  HMS C3IS Jaśmin pracuje także w warunkach mobilnych z wykorzystaniem środków radiowych i jest dedykowany zwłaszcza do zastosowania na stanowiskach / punktach dowodzenia korpusów, dywizji, brygad, pułków, batalionów i ich pododdziałów (również np. w pojazdach: dowódczych i bojowych). Może on być także osadzony na Węzłach Teleinformatycznych w wersjach kontenerowej i przenośnej bądź pojazdowej (zwłaszcza ich serwerach i dedykowanych Komputerowych Terminalach Taktycznych). Przeznaczone są one do rozwijania bezpiecznych sieci teleinformatycznych, zdolne również do współpracy z innymi systemami, w tym stacjonarną telekomunikacją cywilną. Węzły Teleinformatyczne (WTi) Jaśmin występują w zabezpieczonej elektromagnetycznie wersji kontenerowej i przenośnej. Pozwalają one, szczególnie w nowym, dostarczanym do Sił Zbrojnych RP wykonaniu, na budowę nowoczesnej, mobilnej, sieciocentrycznej i bezpiecznej infrastruktury teleinformatycznej przeznaczonej dla systemu dowodzenia i łączności na poziomach: operacyjnym i taktycznym. WTi w wersji kontenerowej tworzy osprzęt i oprogramowanie w wykonaniu militarnym z trzema stanowiskami pracy, całość posadowiona jest zaś na krajowym podwoziu Jelcz. WTi w wersji przenośnej, z osprzętem umieszczonym w dedykowanych opakowaniach transportowych, przeznaczony jest głównie do eksploatacji w budynkach, namiotach oraz kontenerach.

System systemów

  W zależności od bieżących potrzeb wojsko może w łatwy, bardzo sprawny i racjonalny (operacyjnie, użytkowo i ekonomicznie) sposób, sukcesywnie rozbudowywać swoje teleinformatyczne zasoby i zdolności. Chyba nie ma dziś wątpliwości, że to pożądany, wręcz niezbędny kierunek w jakościowym rozwoju Sił Zbrojnych RP. W sukurs przychodzi tu Sieciocentryczna Platforma Teleinformatyczna Jaśmin (SPT Jaśmin), zwana także Wielodomenowym Systemem Systemów Zarządzania Walką i Łączności, a stanowiąca duży zbiór, wzajemnie spójnych wyrobów pochodzących od krajowego producenta. W skład platformy wchodzą specjalistyczne komponenty: systemy, podsystemy, urządzenia i oprogramowanie, z których większość może być i jak widać na wojskowym przykładzie HMS C3IS Jaśmin jest wykorzystywana autonomicznie. Jaśmin został zaprojektowany jako system o budowie modułowej (komponentowej), a tych powstało już przynajmniej kilka. W skład wielodomenowego systemu systemów do zarządzania walką i łączności zaliczyć należy głównie:

• SWD C3IS Jaśmin – Wielodomenowy Zautomatyzowany System Systemów Zarządzania Walką na wszystkich poziomach dowodzenia i działań wojsk, zasadniczy komponent platformy Jaśmin, przeznaczony do zarządzania walką na poziomie operacyjnym i taktycznym. Jego głównym elementem jest z kolei wspomniany i zakupiony przez Sił Zbrojne RP system HMS C3ISJaśmin;

• HMS Jaśmin – System Zarządzania Walką i Łączności Poziomu Operacyjnego/Taktycznego;

• BMS Jaśmin – System Zarządzania Walką i Łączności Batalionu, Kompanii, Plutonu i Drużyny;

• DSS Jaśmin – System Zarządzania Walką i Łączności Żołnierza;

• JFSS Jaśmin – System Wymiany Danych dla Połączonego Wsparcia Ogniowego, w tym Taktycznych Zespołów Kontroli Obszaru Powietrznego;

• SZK Jaśmin – Wielośrodowiskowy Zautomatyzowany System Zarządzania Kryzysowego;

• CID Jaśmin – Serwer Identyfikacji Bojowej;

• IEG Jaśmin - brama bezpiecznej wymiany informacji, zapewniająca zautomatyzowany i bezpieczny transfer danych pomiędzy systemami o różnej klasyfikacji przetwarzanych informacji;

• Web Portal Jaśmin – scentralizowany portal umożliwiający tworzenie np. Połączonego Obrazu Sytuacji Operacyjnej (POSO);

• System Zarządzania Jaśmin – kompleksowy system obsługi, zarządzania, monitoringu i konfiguracji urządzeń, modułów i oprogramowania platformy Jaśmin, a także jej elementów funkcjonalnych.

  Wykorzystanie HMS C3IS Jaśmin, szczególnie po podpisaniu w 2018 roku umowy z ówczesnym Inspektoratem Uzbrojenia na poszerzenie jego liczebnego (nieograniczona licencja) wykorzystania, pozwoliło w końcu na wprowadzenie do dowództw Sił Zbrojnych RP sieciocentrycznego systemu wsparcia dowodzenia. Obecnie trudno sobie wyobrazić aktywność szkoleniową sztabów związków taktycznych czy poszczególnych brygad bez tego rozwiązania, stanowiącego światową czołówkę. Wykorzystanie Jaśmina w Wojsku Polskim wspomaga także producenta w rozwoju jego produktu, a na przykładzie obserwacji życia codziennego jest oczywiste, że systemy teleinformatyczne wymagają takich ciągłych udoskonaleń i nie są produktem skończonym. HMS C3IS Jaśmin zapewnia także interoperacyjność Sił Zbrojnych RP z innymi armiami NATO, co również patrząc na poligonową praktykę, nie jest wcale prostym zadaniem w wielu innych obszarach. Dla Sił Zbrojnych RP z pewnością pożądane jest dalsze zwiększanie zdolności teleinformatycznych, również poprzez wprowadzenie kolejnych komponentów specjalistycznych, szczególnie, że platforma Jaśmin uwiarygodniła w liniowej i misyjnej służbie swoje możliwości. Chociaż rozpowszechnienie Jaśmina to realnie ostatnie lata, w praktyce należy pamiętać o blisko dwóch dekadach rozwoju produktów, Systemu Systemów, pozwalających wojskowym na dysponowanie bardzo nowoczesnym rozwiązaniem z obszaru zautomatyzowanego wsparcia dowodzenia i łączności. Pomimo prowadzonych licznych programów (np. dla Wojsk Lądowych Wierzba oraz batalionowy Rosomak BMS), realnie system walki na szczeblu brygady i wzwyż spina dziś na polskich poligonach Jaśmin. Co równie ważne, doświadczenia ostatnich miesięcy (kryzys graniczny) pokazują, że Jaśmin integruje nie tylko Siły Zbrojne RP z innymi armiami NATO, ale i różne systemy krajowe, w tym odpowiedzialne za zarządzanie kryzysowe.

Mariusz Cielma

• Tweet