2025-07-12 21:57:56
Dokumenty planistyczno-strategiczne dotyczące obronności – stan prac
Podczas posiedzenia Sejmowej Komisji Obrony Narodowej, które odbyło się 8 lutego 2024 roku, kierownictwo MON przedstawiło aktualne problemy dotyczące obronności oraz plany działań resortu na 2024 rok. Wśród kluczowych problemów wskazano brak aktualnych dokumentów planistyczno-strategicznych i zaburzenie kolejności ich przyjmowania zgodnie z obowiązującą hierarchią. Mowa była o braku nowej Strategii Bezpieczeństwa Narodowego RP (SBN) oraz Polityczno-Strategicznej Dyrektywy Obronnej RP (P-SDO) oraz opóźnieniu w przyjęciu „Programu rozwoju Sił Zbrojnych na lata 2021-2035”, do tego zdefiniowanego na podstawie nieaktualnych dokumentów nadrzędnych (SBN i P-SDO). Od tego posiedzenia minęło już ponad 17 miesięcy, a mimo to do dziś nie przyjęto nowej SBN, P-SDO ani „Programu rozwoju Sił Zbrojnych na lata 2025-2039”, choć powinien on zostać zaakceptowany do końca 2024 roku. Zapytaliśmy MON o stan prac nad tymi dokumentami.
Kierunki rozwoju Wojska Polskiego, w tym modernizacji technicznej powinny wynikać z systematycznie aktualizowanych dokumentów planistyczno-strategicznych, których opracowanie poprzedzone jest analizą współczesnych zagrożeń. Bez tego ogromne pieniądze podatników mogą być wydatkowane na zakupy i inwestycje przygotowujące Siły Zbrojne RP do wojen minionych, zamiast do wojen przyszłości. Fot. 18. DZ.
Strategia Bezpieczeństwa Narodowego RP (SBN)
To jeden z podstawowych dokumentów strategicznych w Polsce, który opisuje podstawowe interesy i cele państwa polskiego w zakresie bezpieczeństwa narodowego – nie tylko wobec zagrożeń militarnych, ale także np. hybrydowych, środowiskowych, migracyjnych, ekonomicznych czy gospodarczych. Na podstawie tego jawnego dokumentu przygotowuje się bardziej szczegółowe niejawne wytyczne, zawarte np. w Polityczno-Strategicznej Dyrektywie Obronnej RP (P-SDO). Obecnie obowiązuje SBN z maja 2020 roku, a zatem nie uwzględniająca np.: następstw rosyjskiej agresji na Ukrainę z 2022 roku, rozszerzenia NATO o Szwecję i Finlandię czy pełnych skutków pandemii COVID-19.
W marcu 2024 roku wicepremier i szef MON Władysław Kosiniak-Kamysz, zwrócił się do Prezydenta RP Andrzeja Dudy o przygotowanie rekomendacji dotyczących opracowania nowej SBN. Rekomendacje takie opracowane w Biurze Bezpieczeństwa Narodowego zostały przekazane rządowi 4 lipca 2024 roku. W ich podsumowaniu napisano, że „zgodnie z oczekiwaniem Prezydenta RP, nowa Strategia Bezpieczeństwa Narodowego RP powinna zostać zatwierdzona przed 24 lutego 2025 roku, to jest przed trzecią rocznicą pełnoskalowej agresji Rosji na Ukrainę”. Wiemy już, że termin tez został już przekroczony o kilka miesięcy.
Następnie, dopiero 6 grudnia 2024 roku wydano Zarządzenie nr 153 Prezesa Rady Ministrów w sprawie „Międzyresortowego Zespołu do spraw Opracowania Projektu Strategii Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej”, co realnie zapoczątkowało prace rządowe nad nową SBN.
W odpowiedzi na pytania redakcji o aktualny stan prac związanych z opracowaniem dokumentu nowej SBN resort obrony poinformował, że znajduje się on na etapie prac międzyresortowego zespołu powołanego ww. zarządzeniem RM nr 153 i nie występują problemy związane z jego opracowaniem. Nie podano natomiast (mimo zadanego pytania), do kiedy prowadzone prace powinny się zakończyć. Nie można przy tym wykluczyć, że rząd będzie chciał, aby nową SBN zaakceptował jeszcze Prezydent RP Andrzej Duda. Czasu na to pozostało już niewiele i trudno ocenić, na ile jest to możliwy scenariusz.
Polityczno-Strategiczna Dyrektywa Obronna RP (P-SDO)
To niejawny dokument, który określa zadania dla wszystkich struktur państwa na czas zagrożenia i wojny, którego postanowienia powinny wynikać z aktualnej wersji SBN. Ostatnia wersja tego dokumentu została przyjęta w grudniu 2018 roku postanowieniem Prezydenta RP, ale został on uchylony na mocy ustawy o obronie Ojczyzny z 2022 roku.
Jak podkreślił w lutym 2024 roku szef MON „z powodu braku zaktualizowanych wersji SBN i P-SDO trudno ocenić, czy podejmowane decyzje dotyczące modernizacji i zakupów sprzętu wojskowego odpowiadały obecnym wyzwaniom i potrzebom, gdyż były podejmowane bez zaktualizowanej podstawy strategicznej”.
Dokument P-SDO powinien zostać wydany przez Prezydenta RP na wniosek Prezesa Rady Ministrów, w drodze postanowienia, jako dokument wykonawczy do nowej SBN.
Na pytania redakcji, na jakim etapie znajduje się opracowanie nowej edycji P-SDO, czy rozpoczęto już prace nad tym dokumentem, do kiedy planuje się opracowanie tego dokumentu oraz czy występują jakieś problemy związane z jego opracowaniem, MON poinformowało, że „zgodnie z ustawą o ochronie informacji niejawnych dokument niejawny jest niejawny na każdym etapie prac”. Co ciekawe, zasada ta nie dotyczyła przekazanej przez MON informacji (cytowanej w kolejnym rozdziale) o stanie prac nad nowym „Programem rozwoju Sił Zbrojnych na lata 2025-2039”, który również jest dokumentem niejawnym…
Do tego o ile treść P-SDO faktycznie jest dokumentem niejawnym, to postanowienia Prezydenta RP o wydaniu P-SDO były dotąd publikowane w Monitorze Polskim.
„Programu rozwoju Sił Zbrojnych na lata 2025-2039” (PRSZ 2025-2039)
To niejawny dokument, który określa kierunki rozwoju Sił Zbrojnych wraz z ich finansowaniem na okres 15-lat, przyjmowany w cyklu co 4 lata. Obecnie obowiązuje nadal PRSZ na lata 2021-2035 przyjęty w 2019 roku, natomiast nowy PRSZ na lata 2025-2039 powinien zostać przyjęty w terminie do końca 2024 roku, co jednak nie nastąpiło.
PRSZ przyjmowany jest na podstawie ustawy o obronie Ojczyzny w następstwie wcześniej zaakceptowanych dwóch dokumentów, tj. „Głównych kierunków rozwoju Sił Zbrojnych oraz ich przygotowań do obrony państwa” (dokument określany przez Prezydenta RP na wniosek Ministra Obrony Narodowej) oraz „Szczegółowych kierunków przebudowy i modernizacji technicznej Sił Zbrojnych” (dokument przyjmowany w drodze uchwały przez Radę Ministrów, po zasięgnięciu opinii Sejmowej Komisji Obrony Narodowej, tworzony na podstawie „Głównych kierunków rozwoju Sił Zbrojnych oraz ich przygotowań do obrony państwa” oraz zobowiązań Rzeczypospolitej Polskiej przyjętych w ramach planowania obronnego NATO). Pierwszy z ww. dokumentów na lata 2025-2039 został przyjęty 31 marca 2023 roku, a drugi dopiero 11 grudnia 2024 rok. Próżno jednak szukać publicznej informacji o przyjęciu uchwały RM określającej "Szczegółowe kierunków przebudowy i modernizacji technicznej Sił Zbrojnych. Informację dotyczącą daty przyjęcia tej uchwały przekazało autorowi ministerstwo obrony narodowej w odpowiedzi na zadane pytania.
Dokumentami pochodnymi PRSZ są tzw. Centralne Plany Rzeczowe tj.: Plan Modernizacji Technicznej, Plan Inwestycji Budowlanych (określający inwestycje krajowe), Plan Inwestycji Budowlanych NSIP (określający inwestycje NATO) oraz Plan Zakupu Środków Materiałowych. To na ich podstawie planowane są wydatki wieloletnie na: zakupy i modernizacje sprzętu wojskowego, remonty i modyfikacje sprzętu wojskowego, wojskowe inwestycje budowlane i zakupy środków materiałowych (w tym: amunicji, paliw i smarów, czy umundurowania).
W odpowiedzi MON przekazanej redakcji napisano, że „przygotowanie „Programu rozwoju Sił Zbrojnych na lata 2025-2039” znajduje się na finalnym etapie i niezwłocznie po zakończeniu prac dokument zostanie przesłany do ministra obrony narodowej i przedstawiony Sejmowej Komisji Obrony Narodowej (SKON). Po zasięgnięciu opinii SKON Program zostanie wprowadzony przez ministra w drodze zarządzenia.
Termin wydania dokumentu determinuje wiele czynników, w tym przede wszystkim dynamicznie zmieniająca się sytuacja bezpieczeństwa w regionie naszego kraju, zmiany wskaźników makroekonomicznych, które bezpośrednio wpływają na limity finansowe oraz proces planowania NATO.
W związku z tym procesem, w czerwcu br. zostały przyjęte przez ministrów obrony Cele NATO 2025, w ramach których Polska zobowiązana jest do zapewnienia określonych zdolności na potrzeby Sojuszu. Ze względu na niejawny charakter dokumentu oraz konieczność ochrony interesu państwowego, nie możemy udzielić bardziej szczegółowych informacji w tej sprawie”.
Tomasz Dmitruk
