• Tweet

Wstępny projekt budżetu MON na 2019 rok

     W dniu 21 sierpnia br. Rada Ministrów przyjęła wstępny projekt ustawy budżetowej na 2019 rok. Zakłada on, że w przyszłym roku na wydatki związane z obronnością kraju wydatkowana zostanie łącznie kwota 44,7 mld PLN (2,0% PKB planowanego w 2019 roku), czyli o 3,53 mld PLN (8,6%) wyższa, niż zapisano w tegorocznej ustawie budżetowej. Pozytywną stroną projektowanego budżetu jest wzrost wydatków majątkowych o 10,7% oraz wydatków na finansowanie Centralnych Planów Rzeczowych o 13,7%, w tym na Plan Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych RP o 10,2%. Krytycznie należy natomiast ocenić finansowanie przez kolejny rok z rzędu z budżetu na obronność wydatków na służby MSWiA, Śmigłowcową Służbę Ratownictwa Medycznego oraz Lotnicze Pogotowie Ratunkowe.

Stałym punktem w budżecie MON od kilku lat są wydatki zawiązane najpierw z opracowaniem, a obecnie z dostawami Dywizjonowych Modułów Ogniowych Regina, w tym armatohaubic samobieżnych kal. 155 mm Krab. Płatności z tego tytułu będą z pewnością realizowane także w 2019 roku. Fot. mł. chor. Krzysztof Nawrocki (11.MPA).

  Przedstawione w artykule dane bazują na wstępnym projekcie ustawy budżetowej na rok 2019 przyjętym przez Radę Ministrów 21 sierpnia br., informacjach przedstawionych podczas posiedzenie Sejmowej Komisji Obrony Narodowej nr 109 z dnia 24 października 2018 roku oraz informacjach uzyskanych z Ministerstwa Obrony Narodowej.

  W 2019 roku na wydatki związane z obronnością kraju planuje się przeznaczyć łącznie 44,674 mld PLN, co stanowi 2,0% PKB planowanego w 2019 roku (2.233,7 mld PLN). Oznacza to, że będą one o 3,530 mld PLN (8,6%) wyższe, niż zapisano w ustawie budżetowej na 2018 rok. Kwota ta została określana zgodnie z formułą zawartą w art.7 ust.1 ustawy z dnia 25 maja 2001 roku „o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej”.

  Podobnie jak w tym roku, do łącznej sumy 44,674 mld PLN nakładów na obronność wliczono wydatki w stosunku do których można mieć wątpliwości, czy powinny zostać zakwalifikowane jako wydatki obronne. Mowa tu o:

• wydatkach zaplanowanych na sfinansowanie programu wieloletniego „Zabezpieczenie transportu powietrznego najważniejszych osób w państwie (VIP)” na kwotę 252,2 mln PLN, ujętą w części 29 budżetu państwa „Obrona narodowa”;
• wydatkach z przeznaczeniem na realizację przedsięwzięć: sprzęt transportowy, uzbrojenia i techniki specjalnej, informatyki i łączności oraz wyposażenie osobiste i ochronne funkcjonariuszy, w ramach programu modernizacji Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Biura Ochrony Rządu w latach 2017-2020” na kwotę 453,2 mln PLN, ujętą  w części 83 budżetu państwa „Rezerwy celowe”;
• wydatkach dotyczących sfinansowania programu wieloletniego „Program zapobieżenia negatywnym skutkom deficytu pilotów w Śmigłowcowej Służbie Ratownictwa Medycznego (HEMS) oraz modernizacji samolotowego zespołu transportowego w Lotniczym Pogotowiu Ratunkowym” (ustanowionego uchwałą Nr 12/2018 Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 2018 r.) na kwotę 43,1 mln PLN, ujętą w części 46 budżetu państwa „Zdrowie”.

  Łącznie są to nakłady o wartości 748,5 mln PLN, co stanowić będzie 1,7% całkowitych wydatków obronnych. Dla porównania w 2018 roku na powyższe cele zamierza się przeznaczyć 1.244,5 mln PLN, czyli 3,0% łącznych wydatków obronnych. 

  Jeszcze kilka słów wyjaśnienia skąd wątpliwości, czy powyższe wydatki można uznać za wydatki obronne. Zacznijmy od zakupu samolotów dla VIP. W sprawozdaniu z wykonania budżetu w 2017 roku Najwyższa Izba Kontroli stwierdziła, że sfinansowanie tego zamówienia z limitu wydatków obronnych skutkowało naruszeniem art.7 ust.1 pkt 1 ustawy z dnia 25 maja 2001 roku „o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych RP” i było niezgodne z wymaganiami o których mowa w uchwale Nr 73 Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2016 roku w sprawie ustanowienia programu wieloletniego „Zabezpieczenie transportu powietrznego najważniejszych osób w państwie (VIP)”, czego rezultatem było naruszenie art. 136 ust.1 i ust.4 ustawy o Finansach Publicznych przez Szefa Inspektoratu Uzbrojenia. W 2019 roku prawdopodobnie formalnie ten problem już nie wystąpi, ponieważ 25 września 2018 roku Rada Ministrów przyjęła uchwałę nr 134 zmieniającą uchwałę w sprawie ustanowienia programu wieloletniego "Zabezpieczenie transportu powietrznego najważniejszych osób w państwie (VIP)", której treść została dostosowana tak, aby zakup mógł zostać sfinansowany z limitu wydatków obronnych, a także dokonano korekty wielkości środków finansowych planowanych na ten cel do poziomu określonego w zawartych umowach na dostawy. W naszej opinii finansowanie zakupu samolotów dla VIP z wydatków obronnych jest uzasadnione merytorycznie, ponieważ będą to samoloty wojskowe, obsługiwane przez wojsko, wyposażone w wojskowe środki łączności oraz systemy samoobrony. Można jedynie mieć wątpliwości, czy zakup ten nie powinien zostać współfinansowany również przez kancelarie: Prezydenta, Prezesa Rady Ministrów, Sejmu i Senatu.

  Podobnie jak dla budżetu na 2018 rok, zdecydowanie krytycznie oceniamy natomiast finansowanie z budżetu obronnego dwóch pozostałych wspomnianych wydatków. Pierwszy z nich dotyczy programu modernizacji sprzętu MSWiA. Jak możemy przeczytać w ustawie z dnia 15 grudnia 2016 r. o ustanowieniu w/w programu jego wdrożenie „ma na celu poprawę skuteczności i sprawności działania Policji, SG, PSP i BOR […] i stworzenie warunków sprzyjających realizacji ich ustawowych zadań przez modernizację infrastruktury, sprzętu i wyposażenia, a także wzmocnienie motywacyjnego systemu uposażeń funkcjonariuszy oraz zwiększenie konkurencyjności wynagrodzeń pracowników cywilnych formacji”. Ustawa w żadnym miejscu nie wspomina o jakiejkolwiek roli MON w jej realizacji i finansowaniu. Trudno uznać za zasadne finansowanie służb MSWiA takich jak: Policja, SG, PSP i BOR (od 2018 roku Służba Ochrony Państwa) z budżetu na obronność.

  Drugi kontrowersyjny wydatek obronny dotyczy finansowania HEMS i LPR. O ile samo jego poniesienie zapewne jest konieczne i celowe, to zadanie to nie powinno być realizowane ze środków na obronność. W ramach tego programu wieloletniego w 2019 roku planuje się: prowadzenie szkoleń pilotów oraz uzyskiwanie nalotu, uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, warunkach przyłączeniowych i innych dokumentów formalno-prawnych oraz uzyskanie niezbędnych decyzji Urzędu Lotnictwa Cywilnego.

  Według MON potrzebę poniesienia wydatków na zadania MSWiA uzasadnia fakt, że zaplanowane środki mają zostać skierowane na sprzęt, który ma również możliwość wykorzystania militarnego, natomiast w przypadku wydatków na HEMS i LPR zakłada się, że statki powietrzne pogotowia mają być wpisane w świadczenie usług wsparcia medycznego na potrzeby Sił Zbrojnych RP zarówno w czasie pokoju, kryzysu, zagrożenia i wojny. Resort obrony podkreśla także, że opisane powyżej wydatki są uznawane przez metodologię NATO jako wydatki na cele obronne.

  W naszej ocenie powyższe uzasadnienia nie są jednak przekonywujące. Zadań finansowanych z budżetu państwa których rezultaty mogą być wykorzystane na potrzeby obronne jest bardzo wiele. Można tu przykładowo wspomnieć budowę: dróg, kolei, lotnisk, sieci telekomunikacyjnych, czy też zakup: samolotów, śmigłowców, statków ratowniczych, ciężarówek, pojazdów specjalistycznych itp., jednak są one finansowane w ramach własnych kategorii budżetowych. 

  Po tym dość długim wstępie, przejdziemy do omówienia szczegółów przyszłorocznego budżetu MON. Łączne wydatki na obronność można zasadniczo podzielić na dwie części, tj. na wydatki zapisane w części 29 budżetu państwa „Obrona narodowa” oraz wydatki w dziale 752 w innych częściach budżetu państwa. Zacznijmy od tych drugich.

Wydatki MON w 2019 roku prawdopodobnie będą związane także z płatnościami za dostawy kolejnych 120 mm moździerzy samobieżnych Rak. Fot. Michał Gajzler/Dziennik Zbrojny.

Wydatki poza częścią 29 budżetu

  Łącznie na wszystkie wydatki w dziale 752 poza częścią 29 budżetu państwa „Obrona narodowa” w 2019 roku planuje się przeznaczyć 861,7 mln PLN, to jest o 66,1 mln PLN (8,3%) więcej niż w 2018 roku. Na kwotę powyższą wchodzą głównie budzące nasze wątpliwości wydatki na MSWiA (453,2 mln PLN) i LPR (43,1 mln PLN) zapisane odpowiednio w części 83 budżetu „Rezerwy celowe” i części 46 „Zdrowie”. Istotną płatność poza częścią 29 budżetu na kwotę 200,0 mln PLN zapisano także w części 28 „Nauka”. Są to środki udzielane w formie dotacji dla Narodowego Centrum Badań i Rozwoju na projekty badawcze i celowe w dziedzinie obronności. Kolejną pozycją są dotacje dla przedsiębiorstw polskiego przemysłu obronnego zapisane w części 20 budżetu „Gospodarka”, przeznaczone na zadania związane z utrzymaniem mocy rezerwowych ze względu na potrzeby Sił Zbrojnych RP (tzw. „Program Mobilizacji Gospodarki”). Na ten cel zarezerwowano kwotę 26,4 mln PLN. W omawianej grupie wydatków zarezerwowano także środki w części 39 budżetu „Transport” – 71 mln PLN oraz w części 88 budżetu na działalność jednostek organizacyjnych prokuratury powszechnej właściwych w sprawach wojskowych – 45,2 mln PLN. Spośród łącznych nakładów zaplanowanych poza częścią 29 budżetu, aż 528,7 mln PLN stanowią wydatki majątkowe.

Porównanie planowanych w latach 2018-2019 wydatków na obronność kraju, z podziałem na główne części i działy klasyfikacji budżetowej. Kwoty w tysiącach PLN.

Wydatki w części 29 „Obrona narodowa”

  Największy udział w budżecie na obronność stanowią wydatki zapisane w części 29 budżetu „Obrona narodowa”. W 2019 roku na ten cel planuje się przeznaczyć 43,812 mld PLN. Jest to kwota o 3,464 mld PLN (8,6%) wyższa niż w planie na 2018 rok. Główne kategorie nakładów, to jest: wydatki bieżące, wydatki majątkowe, świadczenia na rzecz osób fizycznych oraz dotacje i subwencje zostaną omówione w kolejnych rozdziałach. Zanim jednak to nastąpi, warto jeszcze odnotować, że w przyszłym roku na Wojskowe Misje Pokojowe planuje się wydatkować kwotę 269,9 mln PLN (w stosunku do tego roku jest to wzrost o 6%), na Służbę Wywiadu Wojskowego 186,8 mln PLN (spadek o 29,2%) oraz na Służbę Kontrwywiadu Wojskowego 261,9 mln PLN (wzrost o 10,3%).

  A ile w przyszłorocznym budżecie planuje się przeznaczyć na utrzymanie poszczególnych rodzajów Sił Zbrojnych RP? Wojska Lądowe mają otrzymać 3,565 mld PLN (w stosunku do 2018 roku jest to wzrost o 13,8%), utrzymanie Sił Powietrznych ma kosztować 1,658 mld PLN (wzrost o 12,9%), a Marynarki Wojennej 667,6 mld PLN (wzrost o 12,4%). Na Wojska Specjalne zaplanowano wydatkowanie kwoty 352,8 mln PLN (wzrost o 19,7%), a na Wojska Obrony Terytorialnej (WOT) 483,5 mln PLN (spadek o 14,9%). W ostatnim przypadku jest to jednak tylko kwota ujęta w rozdziale 75206 „Wojska Obrony Terytorialnej”, natomiast w rozdziale 75220 „Zabezpieczenie wojsk” na potrzeby funkcjonowania WOT zabezpieczono dodatkowo 120,6 mln PLN, co powoduje, że realnie ten nowo tworzony rodzaj SZ otrzyma w 2019 roku na swoje funkcjonowanie więcej środków niż w tym roku. Łącznie w ramach rozdziałów 75206 i 75220 będzie to kwota 603,5 mln PLN (wzrost o 6,3%). Należy przy tym pamiętać, że są to koszty związane tylko z utrzymaniem i szkoleniem WOT, nie obejmujące wydatków na infrastrukturę i zakupy sprzętu wojskowego i uzbrojenia, które ujęto natomiast w rozdziale 75204 „Centralne wsparcie”. Środki na te zadania w wysokości 942,7 mln PLN zapisane zostały w ramach Centralnych Planów Rzeczowych (opisanych dalej). Jak widać, łącznie na potrzeby WOT w 2019 roku planuje się wydatkowanie 1,547 mld PLN, o 203,1 mln PLN (15,1%) więcej niż w planie na 2018 rok. W uzasadnieniu do ustawy o „zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP oraz o zmianie niektórych innych ustaw” na mocy której formalnie powołano WOT oszacowano, że łączne wydatki na utworzenie, wyposażenie i funkcjonowanie tego rodzaju Sił Zbrojnych w 2019 roku wyniosą 1,483 mld PLN. Należy jednak pamiętać, w kwocie tej miały zostać zawarte koszty utrzymania w pełni ukompletowanych WOT, które według początkowych planów w 2019 roku miały osiągnąć docelową liczebność 53 tys. żołnierzy, tymczasem WOT tworzy obecnie ponad 13 tys. żołnierzy (wg. danych z września 2018 roku), a na koniec 2019 roku planuje się, że ich stan może wzrosnąć do ok. 30 tysiecy. Realne koszty tworzenia i utrzymania WOT kolejny raz okazują się więc wyższe, niż początkowo planowano. Odrębną kwestią pozostaje, czy są to wydatki adekwatne do uzyskanego wzrostu potencjału Sił Zbrojnych RP, ale nie jest to przedmiotem niniejszej analizy.

Tworzenie Wojsk Obrony Terytorialnej również w 2019 roku pozostanie priorytetem resortu obrony. Na ten zaplanowano wydatkowanie łącznie kwoty ponad 1,5 mld PLN (ok. 3,5% łącznych wydatków na obronność). Fot. st.szer. Wojciech Król (CO MON).

  W tym miejscu warto dodać, że również w tym roku wydatki na WOT będą prawdopodobnie wyższe, niż zapisano w ustawie budżetowej. Według niej, na nowy rodzaj Sił Zbrojnych RP zakładano przeznaczyć 567,9 mln PLN w ramach rozdziału 75206 i 775,8 mln PLN w ramach rozdziału 75204 - razem 1,344 mld PLN. Natomiast zgodnie z informacją udzieloną przez MON w odpowiedzi na interpelację poselską nr 15345 z dnia 5 kwietnia 2018 roku, wydatki na WOT w ramach rozdziału 75204 uległy zwiększeniu do poziomu 936,0 mln PLN, w rezultacie czego łączne wydatki na WOT w 2018 roku mają wynieść 1,504 mld PLN.  

Planowana struktura budżetu na obronność w 2019 roku z podziałem na główne kategorie. Kwoty w mln PLN.

Wydatki bieżące

  Najkosztowniejszą kategorią części 29 budżetu „Obrona narodowa” (50,1% części 29) są wydatki bieżące. W 2019 roku planuje się na nie przeznaczyć 21,946 mld PLN, czyli o 1,854 mld PLN (9,2%) więcej niż w 2018 roku. Warto przypomnieć, że całkowity wzrost wydatków na obronność w przyszłym roku wyniesie 3,530 mld PLN. Na wydatki bieżące przypadnie zatem 52% tego wzrostu.

  Najwyższą pozycją wydatków bieżących są uposażenia żołnierzy i funkcjonariuszy i wynagrodzenia pracowników cywilnych wraz z pochodnymi na które zaplanowano łącznie 10,892 mld PLN. Drugą znaczącą podgrupą wydatków bieżących stanowią zakupy usług: remontowych (poza remontami sprzętu wojskowego), zdrowotnych, telekomunikacyjnych i pozostałych oraz na zakupy materiałów i wyposażenia, energii oraz środków żywności na które zaplanowano przeznaczyć 7,389 mld PLN. 

  Ze środków bieżących (głównie w ramach §4210 i 4410) finansowany będzie w całości jeden z czterech Centralnych Planów Rzeczowych – Plan Zakupu Środków Materiałowych, którego koszt wyniesie 2,250 mld PLN oraz częściowo w zakresie remontów (§4270) i zakupów sprzętu i uzbrojenia (§4250) także Plan Modernizacji Technicznej - 1,416 mld PLN. O obu tych planach szczegółowo piszemy w dalszej części artykułu.

  Bardziej szczegółowa analiza przeznaczenia wydatków bieżących i porównania ich do wydatków w 2018 roku będzie możliwa dopiero po opublikowaniu Decyzji budżetowej Ministra ON na 2019 rok lub udostępnieniu przez MON dodatkowych danych.

Świadczenia na rzecz osób fizycznych

  Świadczenia na rzecz osób fizycznych w 2019 roku będą stanowiły 19,0% wszystkich wydatków na cz.29 „Obrona narodowa”. Na finansowanie tej kategorii zamierza się przeznaczyć 8,320 mld PLN, o 339,9 mln PLN (4,3%) więcej niż w tym roku, z czego na emerytury i renty dla byłych żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy 7,048 mld PLN (wzrost o 4,4%).

Dotacje i subwencje

  Na dotacje i subwencje w 2019 roku zaplanowano kwotę 1,545 mld PLN (co stanowi 3,5% wydatków cz.29 budżetu), którą zamierza się przeznaczyć m.in. na dotacje podmiotowe dla uczelni wojskowych (287,9 mln PLN), instytucji kultury, w tym muzeów wojskowych (36,7 mln PLN) oraz zadania związane z utrzymaniem mocy rezerwowych ze względu na potrzeby Sił Zbrojnych RP (107,5 mln PLN). Głównym odbiorcą w tej kategorii będzie - podobnie jak w tym roku - Agencja Mienia Wojskowego, która ma otrzymać 790,5 mln PLN. Łączne wydatki na dotacje i subwencje w stosunku do 2018 roku ulegną zwiększeniu o 117,0 mln PLN (8,2%), proporcjonalnie do wzrostu łącznych wydatków na obronność.

Wydatki majątkowe

  W stosunku do planu z obecnego roku, w 2019 roku wydatki majątkowe mają ulec zwiększeniu o 1,213 mld PLN (wzrost o 10,7%) do poziomu 12,530 mld PLN, w tym w części 29 będą one wynosiły 12,002 mld PLN (wzrost o 1,153 mld PLN – 10,6%). Wskaźnik udziału wydatków majątkowych w stosunku do całości wydatków obronnych wyniesie 28,0% i będzie minimalnie wyższy niż w 2018 roku (27,5%). Jego poziom będzie zgodny z wymaganiami art.7 ust. 3 ustawy "o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych RP" (ustawowe minimum to 20%). Wydatki majątkowe w części 29 budżetu przeznaczone zostaną na sfinansowanie opisanych w kolejnym rozdziale Centralnych Planów Rzeczowych.  

Budżet na obronność w 2019 roku ma ulec zwiększeniu o kwotę 3 530 mln PLN. Na wykresie pokazano, na co ten wzrost planuje się przeznaczyć. Kwoty w mln PLN.

Centralne Plany Rzeczowe

  Na finansowanie Centralnych Planów Rzeczowych (CPR) w 2019 roku planuje się przeznaczyć łącznie kwotę 15,648 mld PLN, w tym 11,982 mld PLN w ramach wydatków majątkowych i 3,666 mld PLN w ramach wydatków bieżących. W stosunku do środków zaplanowanych w 2018 roku jest to wzrost aż o 1,886 mld PLN (13,7%).

  Najkosztowniejszy z CPR - Plan Modernizacji Technicznej zostanie omówiony w kolejnym rozdziale, poniżej opisano natomiast zakres trzech pozostałych CPR.

  Zacznijmy od Centralnego Planu Inwestycji Budowlanych (CPIB) na realizację którego w ramach wydatków majątkowych zaplanowano kwotę 1,777 mld PLN, czyli aż o 26,9% wyższą niż w 2018 roku. Zostanie ona przeznaczona na budowę i modernizację infrastruktury Sił Zbrojnych RP, w tym na:

• modernizację obiektów szkoleniowych, sztabowych i koszarowych (135 zadań) – 390,5 mln PLN;
• przygotowanie infrastruktury dla potrzeb sprzętu wojskowego (142 zadania) – 283,5 mln PLN;
• infrastrukturę dla potrzeb formowania Wojsk Obrony Terytorialnej (19 zadań) – 54,0 mln PLN;
• systemy zabezpieczenia i kontroli dostępu do obiektów i kompleksów wojskowych (63 zadania) – 99,9 mln PLN;
• infrastrukturę związaną z eksploatacą samolotów i śmigłowców szkolno-treningowych, samolotów transportowych C-130 i bezzałogowych statków powietrznych (10 zadań) – 67,0 mln PLN;
• modernizację baz, składnic i stacji paliwowych (10 zadań) – 52,9 mln PLN;
• modernizację i rozbudowę sieci teleinformatycznych i telekomunikacyjnych oraz innych obiektów łączności (27 zadań) – 34,5 mln PLN;
• pozostałe obiekty wojskowe – 412,9 mln PLN;
• dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji budowlanych: jednostek wojskowej służby zdrowia, uczelni wojskowych, muzeów wojskowych, Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy oraz Agencji Mienia Wojskowego – 351,1 mln PLN (w tym 118 mln PLN na Muzeum Wojska Polskiego);
• dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji budowlanych Wojskowego Instytutu Medycznego i Wojskowego Instytutu Medycyny Lotniczej – 30,7 mln PLN.

  W zakresie Centralnego Planu Inwestycji Budowlanych NSIP za łączną kwotę 137,0 mln PLN (w ramach wydatków majątkowych) finansowane będą zadania inwestycyjne związane z udziałem Polski w Programie Inwestycji Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego w Dziedzinie Bezpieczeństwa (NATO Security Investment Programme). W stosunku do 2018 roku wydatki na ten cel mają wzrosnąć o 12,2%. Podana kwota obejmuje składkę do budżetu NSIP przypadająca na Polskę w 2019 roku w wysokości 60,0 mln PLN oraz wydatki w wysokości 77,0 mln PLN na finansowanie inwestycji realizowane z udziałem Polski w ramach Programu NSIP, obejmujące następujące zadania (pakiety) inwestycyjne:

• Zabezpieczenie urządzeń i obiektów dla sił wzmocnienia w nowoprzyjętych państwach – 48,6 mln PLN;
• Przygotowanie infrastruktury szkoleniowej i poligonowej do integracji Sił Wzmocnienia – 13,2 mln PLN;
• Podstawowe zdolności operacyjne systemu dowodzenia lotnictwem – 5,9 mln PLN;
• Przygotowanie infrastruktury do przyjęcia, pobytu i dalszego przemieszczenia Sił Wzmocnienia (RSOM) – 3,3 mln PLN;
• Przygotowanie infrastruktury dla sprzętu wojskowego i środków materiałowych do rozmieszczenia Sił Wzmocnienia – 2,7 mln PLN;
• Przygotowanie infrastruktury do przyjęcia rozpoznawczych statków powietrznych (AGSR) – 1,7 mln PLN;
• Infrastruktura dla samolotów taktycznych i transportowych – 0,6 mln PLN;
• Zapewnienie siłom morskim NATO naziemnych systemów łączności dowodzenia – 0,5 mln PLN;
• Stanowisko Dowodzenia Obroną Powietrzną w ramach Zintegrowanego Systemu Obrony Powietrznej NATO – 0,4 mln PLN;
• Infrastruktura dla samolotów do tankowania w powietrzu – 0,2 mln PLN.

   Dodatkowo wstępnie ustalony udział środków NATO na realizację zamierzeń NSIP na terenie Polski w 2019 roku wyniesie 89,0 mln PLN, z przeznaczeniem na:

• Zabezpieczenie urządzeń i obiektów dla sił wzmocnienia w nowoprzyjętych państwach – 32,5 mln PLN;
• Budowa możliwości operacyjnych Systemu Dowodzenia i Kontroli Obroną Powietrzną - 14,1 mln PLN;
• Przygotowanie infrastruktury szkoleniowej i poligonowej do integracji Sił Wzmocnienia – 13,9 mln PLN;
• Przygotowanie infrastruktury do przyjęcia, pobytu i dalszego przemieszczenia Sił Wzmocnienia (RSOM) – 8,4 mln PLN;
• Przygotowanie infrastruktury do przyjęcia rozpoznawczych statków powietrznych (AGSR) – 7,7 mln PLN;
• Stanowisko Dowodzenia Obroną Powietrzną w ramach Zintegrowanego Systemu Obrony Powietrznej NATO – 4,9 mln PLN;
• Radary dalekiego zasięgu typu BACKBONE w nowoprzyjętych krajach – 4 mln PLN;
• Przygotowanie infrastruktury dla sprzętu wojskowego i środków materiałowych do rozmieszczenia Sił Wzmocnienia – 1,5 mln PLN;
• Infrastruktura dla samolotów do tankowania w powietrzu – 0,8 mln PLN;
• Infrastruktura dla samolotów taktycznych i transportowych – 0,6 mln PLN;
• Zapewnienie siłom morskim NATO naziemnych systemów łączności dowodzenia – 0,5 mln PLN;
• Zapewnienie łączności bezprzewodowej – 0,06 mln PLN.

  W rezultacie łączna kwota planowanych wydatków związanych z realizacją Programu NSIP w 2019 roku wyniesie 226 mln PLN (w tym bezpośrednio na realizację inwestycji 166 mln PLN), z czego 60,6% stanowią środki z budżetu MON, a 39,4% – środki NATO.

  Centralny Plan Zakupu Środków Materiałowych (PZŚM) przewiduje w przyszłym roku wydatkowanie kwoty 2,250 mld PLN (w ramach wydatków bieżących), w tym 238,6 mln PLN w zakresie Programów Operacyjnych. W odniesieniu do planu z 2018 roku jest to wzrost aż o 436,0 mln PLN (24,0%). Wzrost nakładów na tę kategorię budżetu już kolejny rok z rzędu należy zdecydowanie docenić. Wydatki w ramach PZŚM zostaną przeznaczone m.in. na zakupy: materiałów pędnych i smarów – 341 mln PLN, przedmiotów umundurowania i wyekwipowania – 553 mln PLN (w stosunku do 2018 roku wzrost aż o 58%), amunicji i materiałów wybuchowych - 1174 mln PLN, środków żywności – 127 mln PLN oraz leków, środków opatrunkowych i materiałów medycznych – 55 mln PLN.

Porównanie wydatków zrealizowanych i planowanych na Centralne Plany Rzeczowe, w tym na Plan Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych RP w latach 2017-2019. Kwoty w tys. PLN.

Plan Modernizacji Technicznej

  W 2019 roku na realizację czwartego z CPR - Planu Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych RP (PMT) zaplanowano budżet w wysokości 11,483 mld PLN, o 1,058 mld PLN (10,2%) wyższy niż w 2018 roku. Wydaje się, że fakt ten należy ocenić pozytywnie, bowiem procentowo będzie to więcej, niż wynosi wzrost łącznych wydatków na obronność. Z drugiej jednak strony, wskaźnik udziału wydatków na PMT w łącznych wydatkach obronnych wyniesie 25,7%, a więc tylko niewiele więcej niż w 2018 roku (25,3%). Aby osiągnąć poziom wydatków na obronność w latach 2018-2032 przyjęty w zakończonym w 2017 roku Strategicznym Przeglądzie Obronnym, wskaźnik ten powinien rosnąć szybciej. W skład nakładów na PMT w 2019 roku wejdą wydatki majątkowe na kwotę 10,067 mld PLN i wydatki bieżące w wysokości 1,416 mld PLN. W stosunku do 2018 roku te pierwsze wzrosną o 7,9%, a drugie aż o 29%. 

W ramach Planu Modernizacji Technicznej w 2019 roku powinny zostać zrealizowane m.in. płatności z tytułu umowy na pozyskanie samobieżnych przeciwlotniczych zestawów rakietowych Poprad. Fot. Mariusz Cielma/Dziennik Zbrojny.

  Nakłady na realizację PMT podzielone są na trzy grupy:

• wydatki finansowane w ramach priorytetowych Programów Operacyjnych – 7,622 mld PLN (głównie wydatki majątkowe, a jedynie 1,15 mln PLN to wydatki bieżące),
• wydatki finansowane w programu wieloletniego „Zabezpieczenie transportu powietrznego najważniejszych osób w państwie (VIP)” – 252,2 mln PLN (wydatki majątkowe),
• wydatki poza Programami Operacyjnymi i programem wieloletnim - 3,609 mld PLN, z czego 2,195 mld PLN to wydatki majątkowe, a 1,415 mld PLN to wydatki bieżące.

Podział planowanych wydatków na realizację Planu Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych RP w 2019 roku.

Programy Operacyjne

  Na pierwszą z wymienionych powyżej grup - Programy Operacyjne, w ramach których są finansowane najważniejsze, wieloletnie zadania związane z modernizacją polskiej armii, planuje się wydatkować 2/3 całego budżetu na PMT - 7,622 mld PLN. Główne działania w 2019 roku, w ramach poszczególnych Programów Operacyjnych mają dotyczyć:

1. W ramach programu operacyjnego „System Obrony Powietrznej”:

• pozyskania przeciwlotniczych zestawów rakietowych średniego zasięgu Wisła;
• pozyskania rakiet i mechanizmów startowych do przenośnego przeciwlotniczego zestawu rakietowego Piorun;
• zakupu samobieżnych przeciwlotniczych zestawów rakietowych Poprad.

2. W ramach programu operacyjnego „Śmigłowce wsparcia bojowego, zabezpieczenia i VIP”:

• finansowania zakupu śmigłowców do zwalczania okrętów podwodnych (ZOP) z funkcją SAR.

3. W ramach programu operacyjnego „Zintegrowane systemy wsparcia dowodzenia oraz zobrazowania pola walki – C4ISR”:

• zakupu mobilnych modułów stanowiska dowodzenia,
• zakupu sprzętu i wyposażenia systemu infrastruktury teleinformatycznej,
• zakupu sprzętu sieci łączności satelitarnej,
• zakupu elementów systemu automatyzacji dowodzenia oraz identyfikacji bojowej i monitorowania położenia wojsk własnych.

4. W ramach programu operacyjnego „Modernizacja Wojsk Pancernych i Zmechanizowanych”:

• modernizacji czołgów Leopard 2A4 do wersji 2PL.

5. W ramach programu operacyjnego „Zwalczanie zagrożeń na morzu”:

• pozyskania seryjnych nowoczesnych niszczycieli min typu Kormoran II;
• pozyskania okrętu ratowniczego Ratownik;
• kontynuacji pozyskania holowników.

6. W ramach programu operacyjnego „Rozpoznanie obrazowe i satelitarne”:

• pozyskanie bezzałogowych statków powietrznych klasy mini oraz Systemu Analiz Obrazowych.

7. W ramach programu operacyjnego „Indywidualne wyposażenie i uzbrojenie żołnierza Tytan”:

•  kontynuacji realizacji pracy rozwojowej.

8. W ramach programu operacyjnego „Modernizacja Wojsk Rakietowych i Artylerii”:

• pozyskania radiolokacyjnych zestawów rozpoznania artyleryjskiego Liwiec;
• pozyskiwania 155 mm DMO Regina;
• pozyskania modułów ogniowych 120 mm moździerzy samobieżnych Rak na podwoziu KTO Rosomak.

9. W ramach programu operacyjnego „Symulatory i trenażery”:

• zakupu systemów symulacji, symulatorów i trenażerów do sprzętu wojskowego użytkowanego w siłach zbrojnych
• modernizacji samolotów PZL-130 TC-I ORLIK do wersji PZL-130 TC-II ORLIK

10. W ramach programu operacyjnego „Kołowe transportery opancerzone Rosomak”:

• zakupu KTO Rosomak w wersji bazowej z przeznaczeniem pod zabudowę specjalistyczną;
• kontynuacji prac rozwojowych na KTO Rosomak w wersji R1, R2 i RSK,
• zakupu ciężkich kołowych pojazdów ewakuacji i ratownictwa technicznego.

11. W ramach programu operacyjnego „Przeciwpancerny pocisk kierowany SPIKE”:

• kontynuacji zakupu ppk Spike do kołowych transporterów opancerzonych.

12. W ramach programu operacyjnego "Bezpieczeństwo w cyberprzestrzeni i wsparcie kryptologiczne":

• budowy systemów bezpieczeństwa cybernetycznego oraz systemów wsparcia kryptologicznego.

W 2019 roku nakłady na zakup samolotów do przewozu najważniejszych osób w państwie mają być niższe niż w tym roku i wynieść 252,2 mln PLN. Ostatnia znacząca płatność ma nastąpić w 2020 roku po odbiorze dwóch ostatnich zamówionych samolotów. Fot. Arkadiusz Blomka WCEO.

Samoloty dla VIP

  W ramach wydatków na PMT przewiduje się również realizację wspomnianego na początku artykułu programu wieloletniego „Zabezpieczenie transportu powietrznego najważniejszych osób w państwie (VIP)”, mającego na celu wyposażenia Sił Zbrojnych RP w 2 samoloty „małe” Gulfstream G550 (już dostarczone) i 3 samoloty „średnie” Boeing 737-800NG (dostarczono pierwszy) do przewozu VIP. Finansowanie całego programu zaplanowano na lata 2016-2021, a całkowite koszty w tym okresie mają wynieść 3,052 mld PLN. Zaliczki udzielone na zakup samolotów dla VIP w ramach budżetu na 2016 rok wyniosły 673,8 mln PLN, a w 2017 roku na ten cel wydatkowano 727,1 mln PLN. W ustawie budżetowej na 2018 rok na zakup samolotów dla VIP przewidziano 809,2 mln PLN, natomiast MON poinformowało redakcję, że na płatności z tego tytułu planuje się wydatkowanie nieco niższej kwoty równej 749 mln PLN. W 2019 roku na pozyskanie samolotów dla VIP zarezerwowano kwotę 252,2 mln PLN. Finalna płatność na kwotę 649,9 mln PLN ma nastąpić po dostarczeniu 2 samolotów Boeing 737-800NG w wersji biznesowej BBJ2 w 2020 roku.

Ze środków zapisanych w Planie Modernizacji Technicznej w 2019 roku finansowane będą także prace rozwojowe. Do najbardziej kluczowych zaliczane są projekty związane z opracowaniem nowego bojowego wozu piechoty kr. Borsuk oraz wieży bezzałogowej ZSSW-30. Fot. Huta Stalowa Wola S.A.

Wydatki poza Programami Operacyjnymi i programem wieloletnim

  Trzecią grupę PMT stanowią wydatki przewidziane do realizacji poza Programami Operacyjnymi i programem wieloletnim zakupu samolotów dla VIP. Na ten cel w 2019 roku planuje się przeznaczyć z budżetu MON 3,609 mld PLN.

 Najwięcej z powyższej kwoty, bo aż 2,086 mld PLN zostało zapisane na finansowanie w ramach wydaktów majątkowych zakupów inwestycyjnych jednostek budżetowych, w tym na pozyskanie następującego sprzętu wojskowego i uzbrojenia:

• kierowanych lotniczych pocisków rakietowych dalekiego zasięgu klasy powietrze-ziemia dla samolotów F-16 C/D Block 52+ AGM-158A/B JASSM/JASSM-ER,
• lotniskowych osuszaczy powietrza,
• pojazdów Wojsk Aeromobilnych o wysokiej mobilności przeznaczonych do desantowania techniką spadochronową,
• parku pontonowego do pokonywania szerokich przeszkód wodnych Daglezja-P,
• inżynieryjnych robotów wsparcia misji EOD / IED przeznaczonych do usuwania ładunków oraz materiałów niebezpiecznych,
• aparatowni obliczeniowo - analitycznych skażeń,
• sprzętu optycznego i noktowizyjnego,
• uzbrojenia indywidualnego,
• indywidualnych środków ochrony przed skażeniami,
• samochodów,
• quadów,
• motocykli,
• sprzętu informatyki oraz oprogramowania,
• kontenerowych pralni polowych KPP-600,
• piekarni polowych RYDZ;
• modernizacji śmigłowców W-3 do wersji W-3WARM,
• modernizacji śmigłowców Mi-24,
• modernizacji czołgów T-72,
• wyposażenia dla Wojsk Obrony Terytorialnej (uzbrojenie, sprzęt inżynieryjny i medyczny, pojazdy transportowe, sprzęt łączności),
• sprzętu i oprogramowania służącego zwiększeniu zdolności do działania w cyberprzestrzeni.

Badania naukowe i prace rozwojowe

  Zgodnie z wymaganiami określonymi w art.7 ust. 3b ustawy „o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych RP” udział wydatków przeznaczonych na badania naukowe i prace rozwojowe w dziedzinie obronności państwa w stosunku do łącznych wydatkach na obronność, musi wynosić nie mniej niż 2,5%. Spełnienie tego wymogu w 2019 roku będzie „kosztowało” 1,119 mld PLN. Na kwotę tę składają się wydatki zapisane w części 28 budżetu „Nauka”, w rozdziale 75221 „Projekty badawcze i celowe w dziedzinie obronności” (dotacje na 200,0 mln PLN) oraz wydatki zapisane w części 29 budżetu „Obrona narodowa” w rozdziale 75280 „Działalność badawczo-rozwojowa” (wydatki majątkowe na 809,0 mln PLN i wydatki bieżące na 109,8 mln PLN). Podsumowując, w stosunku do 2018 roku planuje się wzrost wydatków na badania naukowe i prace rozwojowe o 88,5 mln PLN (8,6%). To tylko teoretycznie pozytywna informacja, bowiem wykonanie środków na ten cel latach 2016-2017 było na wyjątkowo niskim poziomie. W 2016 roku wyniosło 67,3%, a w 2017 roku jedynie 38,7%. Pokazuje to jednoznacznie, że ustanowiony w ustawie „o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych RP” poziom minimalnych nakładów na realizację prac badawczo-rozwojowych jest całkowicie oderwany od realiów w tym zakresie. Wydaje się wysoko prawdopodobne, że również w latach 2018-2019 wykonanie budżetu w ramach rozdziału 75280 będzie znacznie poniżej planów.

Porównanie wydatków planowanych i zrealizowanych na prace badawczo-rozwojowe w latach 2016-2019. Kwoty w tys. PLN.

Wnioski

  W ramach podsumowania poniżej przedstawiamy moce i słabe strony budżetu MON na 2019 rok. Do mocnych stron możemy zaliczyć:

• Wzrost o 8,6% wydatków na obronność kraju o kwotę 3,530 mld PLN, do poziomu 44,674 mld PLN (2,0% PKB planowanego w 2019 roku).
• Nakłady na wydatki majątkowe będą rosły szybciej niż łączne wydatki na obronność i wyniosą 12,530 mld PLN (wzrost o 10,7%).
• W stosunku do planu na 2018 rok wydatki na finansowanie Centralnych Planów Rzeczowych wzrosną o 1,886 mld PLN (13,7%), w tym na Plan Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych RP o 1,059 mld PLN do poziomu 11,483 mld PLN. Podobnie jak w przypadku wydatków majątkowych, procentowo będzie to wzrost szybszy aniżeli łącznych wydatków na obronność.
• 24-procentowy wzrost wydatków na finansowanie Planu Zakupu Środków Materiałowych do kwoty 2,250 mld PLN. W ciągu 2 lat (2018-2019) wydatki na ten cel wzrosną aż o 71%.
• Wzrost o 8,6% do poziomu 1,119 mld PLN wydatków planowanych na badania naukowe i prace rozwojowe, co zapewni spełnienie ustawowego minimum.

  Za słabe stron uznajemy natomiast:

• Planowane finansowanie zadań MSWiA oraz zadań LPR z budżetu na obronność uznajemy za niezasadne. Oznacza to w praktyce transfer blisko 500 mln PLN do innych części budżetu, kosztem obniżenia wydatków na obronność.
• Wskaźnik udziału wydatków na finansowanie Plan Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych RP w odniesieniu do łącznych wydatków obronnych wzrośnie z 25,3% w 2018 roku do 25,7% w 2019 roku. To w naszej opinii zbyt wolny wzrost w stosunku do potrzeb. Resort obrony nie wykorzystuje w pełni dobrej koniunktury gospodarczej (wzrostu PKB) do przyśpieszenia procesu modernizacji polskiej armii.
• Środki planowane na badania naukowe i prace rozwojowe choć wysokie, nie są w znaczącej części wykorzystywane. Przykładowo w 2017 roku wykonanie wyniosło zaledwie 38,7%. Opisanie przyczyn tego stanu wymaga odrębnej analizy.  

Schemat najważniejszych grup wydatków na obronność w 2019 roku według wstępnego projektu budżetu. Kliknij na grafice w celu powiększenia.

Tomasz Dmitruk

Autor pragnie podziękować Ministerstwu Obrony Narodowej za udzielenie informacji niezbędnych do opracowania niniejszej analizy.

Aktualizacja 28.11.2018

  Dokonano aktualizacji i uzupełnienia artykułu na podstawie informacji przedstawionych podczas posiedzenia Sejmowej Komisji Obrony Narodowej nr 109 z dnia 24 października 2018 roku. W szczególności uszczegółowiony został planowany zakres realizacji Centralnych Planów Rzeczowych. W analizie nie uwzględniono planowanego wydzielenia z budżetu MON kwoty 500 mln PLN z przeznaczeniem na: budowy, przebudowy lub remonty dróg wojewódzkich, dróg powiatowych lub dróg gminnych o znaczeniu obronnym, bowiem nie opublikowano jak dotąd nowego projektu ustawy budżetowej zawierającego tę zmianę. Obowiązek wydzielenia w/w kwoty z wydatków obronnych w formie dotacji celowej wynika z Ustawy z dnia 23 października 2018 r. o Funduszu Dróg Samorządowych, podpisanej przez Prezydenta RP 13 listopada tego roku. 

• Tweet