2024-09-14 21:42:57
Czy armatohaubice K9 zabiją Kraba?
W mediach społecznościowych można spotkać się z opiniami części analityków, że udzielane zamówienia na dostawy południowokoreańskich 155 mm armatohaubic samobieżnych (AHS) K9A1/PL Thunder „zabiją” polskie 155 mm AHS Krab. W niniejszym komentarzu postaram się wyjaśnić, czy takie opinie są uzasadnione.
Dziś w Wojsku Polskim pozostało prawdopodbnie jedynie ok. 24 AHS Krab, a aktualne zamówienia wykonawcze obejmują dostawy kolejnych 88 egz. w latach 2025-2027. fot. HSW S.A
Ilu 155 mm AHS potrzebujemy?
Analizę należy rozpocząć od udzielenia odpowiedzi na pytanie, ilu 155 mm AHS potrzebują Siły Zbrojne RP. Dziś w Wojskach Lądowych mamy 20 dywizjonów artylerii samobieżnej (das). Każdy dywizjon etatowo posiada 24 egz. AHS. Tylko dla istniejących das potrzeba zatem min. 480 egz. AHS.
Aktualne plany rozwoju Wojsk Lądowych przewidują sformowanie dwóch nowych brygad (16. Brygady Zmotoryzowanej w ramach 16. Pomorskiej Dywizji Zmechanizowanej oraz 18. Brygady Zmotoryzowanej w ramach 18. Dywizji Zmechanizowanej) oraz dwóch nowych dywizji (1. Dywizji Piechoty Legionów i 8. Dywizji Piechoty Armii Krajowej), każda z czteroma brygadami ogólnowojskowymi i brygadą artylerii. Łącznie na potrzeby tych jednostek należy sformować 14 das, w tym:
- 2 das dla 16. BZmot. i 18. BZmot.;
- 8 das dla brygad ogólnowojskowych w dwóch nowych dywizjach;
- 4 das dla brygad artylerii w dwóch nowych dywizjach.
Dla tych 14 das potrzeba kolejnych min. 336 egz. AHS. Do tego dochodzą potrzeby szkoleniowe oraz ewentualny zmagazynowany zapas, co jednak nie jest w Wojsku Polskim praktykowane.
Aktualne całkowite potrzeby Wojsk Lądowych można zatem oszacować na 34 das i 816 egz. AHS, plus kilka dział do celów szkoleniowych. Tylko dla obecnie posiadanych das potrzeba 480 egz. AHS.
Teoretycznie można jeszcze rozpatrywać sformowanie dwóch nowych brygad w ramach 12. Szczecińskiej Dywizji Zmechanizowanej i 11. Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej, co może wygenerować potrzeby dla dwóch dodatkowych das, ale jak dotąd takie plany nie zostały podane do wiadomości publicznej. W skrajnym przypadku zatem potrzeby Wojsk Lądowych mogą wzrosnąć do 36 das i 864 egz. AHS.
Ile 155 mm AHS dziś mamy?
Wojska Lądowe posiadają obecnie ok. 24 egz.* AHS Krab (dla 1 das) i 96 egz. AHS K9A1 (dla 4 das). W pozostałych 15 das na stanie pozostają 152 mm AHS wz. 1977 Dana (w 5 das) i 122 mm haubice samobieżne 2S1 Goździk (w 10 das). W pierwszej kolejności z eksploatacji wycofywane są haubice Goździk, ale docelowo AHS Dana powinny zostać również zastąpione AHS kalibru 155 mm.
*) Z łącznie dostarczonych dla Wojska Polskiego 80 egz. AHS Krab w latach 2017-2022, dziś pozostało ok. 24 szt. (w 2. das z 5. Lubuskiego Pułku Artylerii), a pozostałe przekazano wojskom ukraińskim.
Ile 155 mm AHS zamówiono?
W przypadku AHS K9A1/K9PL umowa ramowa z 2022 roku przewidywała dostawę 672 egz., natomiast podpisane umowy wykonawcze dotyczą dostawy 212 egz. K9A1 w latach 2022-2026 w ramach pierwszego kontraktu z 2022 roku oraz 152 egz. K9A1/K9PL (w tym 6 egz. K9A1 i 146 egz. K9PL) w latach 2026-2027 w ramach drugiego kontraktu z grudnia 2023 roku, który jednak do dziś nie wszedł w życie, z powodu braku akceptacji przez Bank Gospodarstwa Krajowego i Ministerstwo Finansów oferty finansowania zwrotnego (dłużnego) dla tego zamówienia. Taka akceptacja powinna jednak nastąpić w terminie do końca tego roku. Jeśli to nastąpi, zamówienia wykonawcze na AHS K9A1/K9PL będą obejmowały dostawy 364 egz. AHS w latach 2022-2027 dla 15 das, z czego jak już wspomniano, dotąd zrealizowano dostawy 96 egz. dla 4 das. W ramach umowy ramowej pozostała możliwość zamówienia dodatkowych 308 egz. AHS K9PL dla prawie 13 das.
W przypadku AHS Krab do dostawy w latach 2025-2027 pozostało 88 egz. AHS dla 2 das i dwóch baterii, w tym 40 egz. na podstawie umowy z 2016 roku oraz 48 egz. na podstawie umowy z 2022 roku. Dodatkowo umowa ramowa podpisana w grudniu 2023 roku przewiduje dostawę kolejnych 152 egz. AHS Krab dla 6 das i jednej baterii. Należy także przypomnieć, że od wybuchu wojny rosyjsko-ukraińskiej w 2022 roku do dziś, cała produkcja Huty Stalowej Wola S.A. w zakresie AHS Krab kierowana jest na potrzeby Ukrainy.
Podpisane dotąd umowy wykonawcze obejmują zatem dostawy jeszcze łącznie 356 egz. AHS K9A1/K9PL i AHS Krab do końca 2027 roku, dla prawie 15 das. Oznacza to, że już dostarczone i zamówione (na podstawie umów wykonawczych) AHS K9A1/K9PL i AHS Krab wystarczą na przezbrojenie do końca 2027 roku wszystkich istniejących dziś 20 das.
Do końca 2027 roku produkcja AHS Krab jest obecnie zapewniona, natomiast produkcja w kolejnych latach zależy od postępów w formowaniu nowych jednostek, w tym das.
Przyszłość w umowach ramowych
Jak już wspomniano, w ramach zawartych umów ramowych pozostają plany dostawy 308 egz. AHS K9PL dla prawie 13 das i 152 egz. AHS Krab dla 6 das i jednej baterii. Łącznie to ponad 19 das i 460 egz. AHS. Biorąc pod uwagę dotychczasowe zamówienia wykonawcze dla 20 das i ujęte w umowach ramowych dla dodatkowych 19 das, mamy razem sprzęt dla 39 das. Przypomnijmy, jak napisałem w pierwszym rozdziale, potrzeby Wojsk Lądowych można szacować na min. 34-36 das. Jeśli zatem obie umowy ramowe zostaną zrealizowane w pełnym zakresie, historia AHS Krab może zakończyć się na realizacji umowy ramowej z grudnia 2023 roku oraz ewentualnie przyszłych zamówieniach eksportowych.
Kluczowa dla przyszłości produkcji AHS Krab jest także realizacja planów rozwoju Wojska Polskiego (w zakresie sformowania 1. DP Leg. i 8. DP AK oraz 16. BZmot. i 18. BZmot.). Jeśli zostaną one ograniczone, będzie to miało bezpośredni wpływ również na ograniczenie potencjalnych nowych zamówień na produkcję AHS Krab.
Celowe wydaje się zatem, aby zamówienia na AHS K9A1/K9PL zakończyć na dotąd zawartych dwóch umowach wykonawczych i w przyszłości zamawiać już tylko AHS Krab. Biorąc pod uwagę, że formowanie: 1. DP Leg., 8. DP AK, 16. BZmot. i 18. BZmot będzie wymagało prawdopodobnie dłuższego okresu niż dotąd planowano (nawet ponad dekady), zdolności produkcyjne AHS Krab powinny być wystarczające, aby zaspokoić potrzeby nowo formowanych das. Dla nowych ww. jednostek będzie potrzeba dostarczenia AHS dla 14 das (336 egz.) od 2028 roku. Jeśli dostawy AHS Krab będą realizowane na poziomie ok. 1,5 dywizjonu (36 egz.) rocznie, co nie powinno stanowić problemu dla zdolności produkcyjnych Huty Stalowa Wola S.A., w ocenie autora będzie to tempo dostaw adekwatne (i wystarczające) do tempa formowania nowych jednostek.
Czy zatem AHS K9 zabiją AHS Krab? Jeśli plany rozwoju Wojska Polskiego będą kontynuowane i nie zostaną zamówione kolejne AHS K9PL (zgodnie z umową ramową), produkcja AHS Krab dla Wojska Polskiego jeszcze przez wiele lat powinna być niezagrożona. W przeciwnym wypadku, może się ona zakończyć na realizacji umowy ramowej z grudnia 2023 roku przewidującej dostawę jeszcze tylko 6 dywizjonów i jednej baterii.
Warunkiem rezygnacji przez wojsko z wykonania pozostałej części umowy ramowej na K9PL może być jednak modyfikacja AHS Krab do wersji z półautomatem lub automatem ładowania.
Tomasz Dmitruk
