• Tweet

Komentarz do Programu Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych RP na lata 2013-2022

     W dniu 12 grudnia 2012 roku Ministerstwo Obrony Narodowej opublikowało informacje dotyczące planu modernizacji technicznej Sił Zbrojnych w latach 2013-2022. Dokument ten ma stanowić swoisty pokaz głównych zmian technicznych, które planowane są w Wojsku Polskim w ciągu następnych 10 lat.

   Wstępna analiza zapisów wskazuje, że zasadnicze wydatki MON i zakupy mają rozłożyć się na trzynaście priorytetów, obejmujących trzy rodzaje Sił Zbrojnych, poza Wojskami Specjalnymi, dokonującymi osobnych zakupów, czyli system obrony powietrznej i obrony przeciwlotniczej, śmigłowce wsparcia bojowego, zabezpieczenia i VIP, indywidualne wyposażenie i uzbrojenie żołnierza, symulatory i trenażery, zintegrowane systemy wsparcia dowodzenia oraz zobrazowania pola walki, modernizacja wojsk rakietowych i artylerii, modernizacja wojsk pancernych i zmechanizowanych, kołowe transportery opancerzone, przeciwpancerne pociski kierowane, zwalczanie zagrożeń na morzu (dawniej: modernizacja Marynarki Wojennej), bezzałogowe systemy rozpoznawcze i rozpoznawczo-uderzeniowe, lotnictwo transportowe, samolot szkolno-treningowy.

Uwagi wstępne

    Przede wszystkim należy wskazać, że komentarz obejmuje tylko te programy i umowy, których rozpoczęcie planowane jest na 2013 rok lub lata kolejne, dlatego nie wliczono tutaj dostawy samolotów wielozadaniowych M-28 Bryza (w latach 2008-2013), dostawy samolotów transportowych C-295M (w latach 2012-2013), dostawę elementów nadbrzeżnego dywizjonu rakietowego (2010-2013), modernizacji maszyn szkolnych PZL-130 TC-II Orlik (w latach 2011-2013), dostawy symulatorów szkolenia strzeleckiego Śnieżnik (w latach 2008-2021), czy artyleryjskich stacji radiolokacyjnych Liwiec (w latach 2012-2015).

   Dokonaliśmy ponadto zestawienia zakupów nowej techniki wojskowej w grupy, uważając za zasadne połączenie wszystkich elementów wiedzy na temat poszczególnych priorytetów modernizacyjnych. Poszczególne zamierzenia pogrupowaliśmy, zgodnie z obecnie obowiązująca strukturą SZ RP, w zakupy dla Sił Powietrznych, Wojsk Lądowych i Marynarki Wojennej. Wyjątek stanowi opisana osobno modernizacja obrony powietrznej – uzasadniony zarówno funkcjonalnością tego elementu (zintegrowana sieć obrony powietrznej, składająca się z podsystemu wykrywania, podsystemu dowodzenia oraz podsystemu ogniowego, o charakterze rozproszonym i sieciocentrycznym, z integralnym elementem walki elektronicznej), jak i ważności tego zamierzenia dla bezpieczeństwa kraju. Poza tym w opublikowanym zestawieniu ujęto również pozycje nieprzyporządkowane do żadnego z priorytetów modernizacyjnych: uzbrojenie dla F-16 i samochody średniej ładowności wysokiej mobilności.

Obrona powietrzna

   Najważniejszym programem operacyjnym MON jawi się „System obrony powietrznej i obrony przeciwlotniczej”, na który ma składać się cały kompleks działań skutkujących budową skutecznego i nowoczesnego systemu obrony wojsk i wybranych obiektów przed zagrożeniem z powietrza. Spośród nich najważniejszymi elementami będą zakupy nowych systemów obrony powietrznej: średniego zasięgu (zwalczanie celów aerodynamicznych na odległościach do 100 km) o kryptonimie Wisła (sześć baterii), krótkiego zasięgu (zwalczanie celów aerodynamicznych na odległościach do 25 km) o nazwie Narew (11 baterii), bliskiego zasięgu (zwalczanie celów na odległościach około 5-6 km) o kryptonimie Poprad (77 samobieżnych wyrzutni), bliskiego zasięgu Grom/Piorun (486 sztuk rakiet dla zestawów przenośnych i Popradów) i bliskiego zasięgu Pilica (sześć baterii) do osłony baz lotniczych.

Nową jakością w polskiej obronie powietrznej będzie zdolność do ograniczonej obrony przeciwrakietowej.

   Z powyższych systemów Wisła będzie zapewne zestawem wielokanałowym, co oznacza, ze jedna bateria będzie mogła zwalczać w tym samym czasie kilka celów aerodynamicznych, najpewniej wielokanałowość ma charakteryzować również baterie Narew. Poza tym Wisła ma być systemem umożliwiającym zwalczanie celów balistycznych. Wisła i Narew mają powstać, tj. być zakupione, we współpracy z partnerami zagranicznymi, oczywistym bowiem jest, że samodzielnie nie jesteśmy w stanie zbudować takich systemów. Według dostępnych danych ujawniona ostatnio i rozwijana przez Grupę Bumar rakieta bliskiego zasięgu nie będzie na razie w stanie osiągnąć wymaganych przez MON parametrów przestrzennych, tj. zasięgu 25 km, co raczej wyklucza ją jako element Narwi, poza tym projekt jest na bardzo wczesnym etapie realizacji. Systemy bliskiego zasięgu Poprad i Piorun będą używać głęboko zmodernizowanych rakiet Grom, które zwiększą możliwości zwalczania małogabarytowych celów, np. bezzałogowców, czy lotniczego uzbrojenia kierowanego. Z kolei system Pilica ma mieć środki ogniowe w postaci zmodernizowanych zestawów rakietowo-artyleryjskich z armatami kalibru 23 mm. W tym wypadku mówi się o mniejszym zasięgu i braku amunicji AHEAD, ale wbrew pojawiającym się opiniom możliwe będzie w przyszłości wykorzystanie jako środków ogniowych cięższych armat KDA z amunicją programowalną. Pilica jest perspektywiczna z innego powodu – zaprojektowano dla niej elementy rozproszonego systemu obrony przeciwlotniczej obiektu: system transmisji danych, układ zdalnego sterowania środkami ogniowymi, system dowodzenia, możliwe do wykorzystania w innych zestawach. Armata jest tylko jednym z jego elementów.

   Jeśli chodzi o stacje radiolokacyjne to kupowane radary Soła (12 sztuk) mają współpracować z zestawami Poprad i ewentualnie Pilica, ich uzupełnieniem będą radary Bystra (19 sztuk) z nową bazą elementową.

System obrony powietrznej – planowane zakupy:

    Jak z tego wynika, w 2022 roku budowa systemu obrony powietrznej będzie dopiero we wczesnej fazie realizacji. Po tej dacie – według prognoz MON, o których informowaliśmy – mają być zakupione kolejne baterie systemów Wisła i Narew, łącznie będzie 11 baterii średniego i 19 bliskiego zasięgu. Wówczas też do służby powinna wejść nowa generacja stacji radiolokacyjnych np. Warta, tj. mobilny radar trójwspółrzędny dalekiego zasięgu, czy radary pasywne.

Lotnictwo (obecnie Siły Powietrzne, lotnictwo Wojsk Lądowych, lotnictwo Marynarki Wojennej)

    Plany dotyczące modernizacji technicznej lotnictwa Sił Zbrojnych RP są znane i były już komentowane. Nowością jest jednak projekt nabycia nieokreślonej liczby pocisków AGM-158 JASSM dla naszych F-16. Pociski manewrujące Joint Air-to-Surface Standoff Missile o deklarowanym zasięgu 370 km mają dać Jastrzębiom "długie ręce" i pozwolić na zwalczanie ważnych celów w głębi obszaru przeciwnika, ale zapewne z uwagi na koszt zakupu ich liczba w Siłach Powietrznych będzie mała. Jeden F-16C Block 52+ będzie mógł przenosić dwa AGM-158.

Duże znaczenie, w skali strategicznej, mają plany pozyskania pocisków manewrujących AGM-158 JASSM.

   Poza tym, w odniesieniu do anonsowanego projektu pozyskania lotniczych platform bezzałogowych ujawniono kilka szczegółów. Przede wszystkim określono ilość kupowanych zestawów na co najmniej 97. Poza tym sprecyzowano klasy BSP – od najmniejszych mikro i mini, w dwu konfiguracjach aerodynamicznych: klasycznej i wiropłatu, poprzez BSL krótkiego zasięgu, również w wersji pionowego startu, po środki cięższe – systemy średniego zasięgu i operacyjne (Medium Altitude Long Endurance). Część bezpilotowców ma być również statkami uderzeniowymi. Zakupione BSP będą używane przez wszystkie formacje, tj. również przez Marynarkę Wojenną. Wyjątkiem będą systemy klasy MALE, dedykowane dla Sił Powietrznych. O tych ostatnich mówiono przez wiele lat w Generalnym Zarządzie Rozpoznania Wojskowego SGWP oraz w Dowództwie Sił Powietrznych. Powołany przez ministra obrony nieetatowy Zespół Zadaniowy do spraw Bezpilotowych Samolotów Rozpoznawczych (decyzja 17/MON z 31 stycznia 2005 roku) podjął decyzję o przesunięciu terminu zakupu tego sprzętu poza 2012 rok. Uznano bowiem, że najpierw należy wyposażyć wojska lądowe w systemy rozpoznania powietrznego na szczeblu taktycznym, m.in. na potrzeby kontyngentu w Afganistanie. Jak się skończyło wprowadzanie Aerostarów do wojska wiadomo – oby wnioski z tego postępowania nie zostały zapomniane.

Lotnictwo – planowane zakupy:

   O pozostałych zakupach napisano już wiele, nie będziemy zatem głębiej ich analizować. Jeśli chodzi o śmigłowce resort obrony chce nabyć 70 maszyn w trzech zasadniczych odmianach: wielozadaniowej-transportowej (48 maszyn), ratowniczej lądowej (10 sztuk), ratownictwa morskiego (6 sztuk) oraz zwalczania okrętów podwodnych (6 maszyn). Dodatkowo MON rozpoczął fazę analityczno-koncepcyjną dotyczącą pozyskania śmigłowców bojowych, w nieujawnionej liczbie (wydaje się, że maksymalnie 24-32 maszyny). W tym ostatnim przypadku odległe są terminy ich pozyskania – około 2020 roku.

   MON chce również kupić odrzutowe samoloty szkolno-treningowe. 8 maszyn klasy AJT (Advanced Jet Trainer) ma zastąpić ponad 30 dziś używanych Iskier, w przypadku korzystnej sytuacji finansowej wojsko planuje domówić kolejne 4 AJT. Widać, że Siły Powietrzne pragną zachować rodzimy potencjał w zakresie pełnego procesu szkolenia pilotów, posiadając samoloty szkolenia selekcyjnego – PZL-130TC-I/TC-II Orlik, Iskra/AJT oraz M-28 Bryza do szkolenia pilotów samolotów wielosilnikowych, a także śmigłowce SW-4 Puszczyk do szkolenia śmigłowcowego. Jeśli chcemy natomiast w związku z zakupem AJT utrzymać wartość dodaną w postaci np. zespołu akrobacyjnego „Biało-Czerwone Iskry”, a jesteśmy przekonani, że stać nas na posiadanie najbardziej efektywnego elementu budowania wizerunku Sił Zbrojnych RP, szczególnie za granicą, a w przyszłości myśleć o stworzeniu w Dęblinie międzynarodowego ośrodka szkolenia, ilość zakupionych AJT powinna być dwukrotnie większa.

Wojska Lądowe

   Obecnie Wojska Lądowe mają być największym beneficjentem „Programu Modernizacji Technicznej”, włączając w to część systemu obrony powietrznej. Według zapewnień MON, trwają prace koncepcyjne nad kolejną generacją pojazdów bojowych, w tym wozów wsparcia bojowego i gąsienicowych bwp w tym w oparciu o modułową platformę. Nie zostały one jednak ujęte w programie modernizacji – w tym sektorze resort do 2022 roku planuje jedynie zasadniczą modernizację posiadanych czołgów Leopard 2A4. Jak na razie wiadomo jedynie tyle, że prace modernizacyjne powinny być prowadzone wspólnie siłami polskiego przemysłu przy wsparciu wybranego partnera niemieckiego.

Chociaż upubliczniony program nie "zająknął" się w sprawie nowych bwp czy czołgów, wydaje się niemożliwym, że problem następców dla BWP-1 i czołgów T-72 został przesunięty poza rok 2022. Na zdjęciu demonstrator Anders, projekt zarzucony, ale swoją drogą wiadomo, że wojsko dalej jest zainteresowane platformą modułową.

    Poza tym, mimo kłopotów z umową  z fińskim licencjodawcą kontynuowane mają być dostawy kołowych transporterów opancerzonych Rosomak, wreszcie w zapowiadanych wersjach specjalistycznych – mowa o ponad 300 pojazdach w odmianach: wozu dowodzenia szczebla taktycznego, z systemem BMS, o którym poniżej, wozu dowodzenia z systemem przeciwlotniczym, wozu pomocy technicznej, wozu rozpoznania technicznego, wozu wsparcia technicznego i wozu rozpoznania skażeń. Zakończenie planowanych dostaw ma nastąpić w 2019 roku, co wymusza, naszym zdaniem, jak najszybsze ukończenie prototypów pojazdów – mowa np. o wozie rozpoznania skażeń, czy wozie dowodzenia dla przeciwlotników.

    Kontynuowane mają być dostawy przeciwpancernych pocisków kierowanych Spike. Kolejna partia, ponad planowane 2675 sztuk, ma pozwolić na całkowite wycofanie poradzieckich systemów przeciwpancernych z Wojsk Lądowych.

Wojska Lądowe – planowane zakupy:

  W zakresie systemów wsparcia dowodzenia „Program” zakłada rozpoczęcie zakupów zintegrowanego systemu wsparcia dowodzenia oraz zobrazowania pola walki C4ISR, (Command, Control, Communications, Computers, Intelligence, Surveillance and Reconnaissance) w tym i batalionowego Systemu Zarządzania Walką montowanego na Rosomakach, spinającego wszystkie elementy pododdziału zmotoryzowanego. Nie podano ilości planowanych zestawów, ale wiadomo, że system C4ISR powinien objąć wszystkie bataliony Rosomaków.

  Duże inwestycje czekają Wojska Rakietowe i Artylerię. „Bóg wojny” ma być zasadniczym elementem oddziaływania ogniowego Wojsk Lądowych w głębi obszarów taktycznego i operacyjnego. W tym pierwszym przypadku wsparcie wojsk zapewnić mają nowe samobieżne moździerze Rak (64 sztuki, czyli osiem modułów kompanijnych do 2018 roku, choć pojawiła się również liczba 75 moździerzy dla 9 kompanii wsparcia plus 3 do szkolenia) i armatohaubice Krab (pięć modułów dywizjonowych liczących 120 luf oraz systemy do szkolenia). Zwalczanie celów na dalszych dystansach umożliwiać będą baterie wyrzutni rakietowych Homar, resort nie podał planowanej liczby tych ostatnich, bowiem trwają prace analityczne.

Marynarka Wojenna

   Podprogram dotyczący Marynarki Wojennej nazwano „Zwalczanie zagrożeń na morzu”. Jednostki podwodne „nowego typu” Orka mają być zasadniczym ogniwem potencjału odstraszania MW i po planowanym w przyszłym roku wyborze dostawcy, pierwszy następca Kobbenów ma zasilić flotę już w 2017 roku. Jeszcze szybciej, bo w 2016 roku, do marynarzy trafić ma pierwszy z trzech niszczycieli min. Mając jednak na uwadze dotychczasowe „przepychanki” z tematami Kormoran I i II trwające już prawie 15 lat (o niszczycielu min projektu 257 mowa była już w połowie lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku) należy ostrożnie podchodzić do kwestii dotrzymania tych terminów.

    Sprawdzianem jakości deklaracji resortu będzie ukończenie ORP Ślązak – okrętu patrolowego z wykorzystaniem kadłuba nieukończonej korwety rakietowej. W przyszłym roku ma zostać podpisany aneks do umowy na budowę jednostki, a kolejne trzy lata zająć winno wyposażanie i integrowanie systemów okrętowych. Wbrew pozorom nie jest to zbyt długi okres – pamiętajmy o upadku naszego przemysłu stoczniowego i ślimaczących się postępowaniach wyboru podsystemów okrętowych Gawrona.

Nie zrezygnowano z planów pozyskania nowych okrętów podwodnych. Na zdjęciu okręt typu U-214.

   „Kołem ratunkowym” dla nawodnej części floty ma być reanimacja jednej z naszych fregat. Pozwolić ma na utrzymanie potencjału kadrowego do czasu wprowadzenia do służby nowych okrętów, tj. trzech patrolowców typu Czapla oraz trzech okrętów obrony wybrzeża typu Miecznik. Mimo, że plan ministerstwa obejmujący marynarkę wychodzi daleko poza 2022 rok, nie ujawniono harmonogramów pozyskania okrętów innych klas, np. jednostek wsparcia, czy okrętu rozpoznawczego, zatem w naszej opinii wiążące są deklaracje MON z marca 2012 roku i pozostające w związku z nimi wątpliwości. Już po oficjalnym ujawnieniu PMT 2013-2022 minister Tomasz Siemoniak oznajmił, że prowadzone są prace nad pozyskaniem drugiego dywizjonu rakietowego obrony wybrzeża.

Marynarka wojenna – planowane zakupy:

   W jawnej części „Programu” ujęto również zamiar zakupu nowoczesnych urządzeń kryptograficznych, mobilnych stacji łączności satelitarnej, symulatorów i trenażerów oraz samochodów ciężarowych średniej ładowności.

Robert Ciechanowski

• Tweet